Blauwdruk voor Overleving is een klassieke tekst uit het begin van de milieubeweging. Dit zo’n veertig jaar later lezen, levert gemengde gevoelens op.
Hoe vreemd is het, om het eerste nummer van dit blad (dat toen MilieuDefensie heette) te lezen. In navolging van het Britse milieuopinieblad The Ecologist, dat een nummer vulde met Blueprint for Survival, bestond dit nummer uit Blauwdruk voor Overleving, ondertekend door allerlei prominenten. Het is een klassieke tekst uit het begin van de milieubeweging. Dit zo’n veertig jaar later lezen, levert gemengde gevoelens op.
Natuurlijk, eigenlijk is er niet doorheen te komen. Stijf taalgebruik, genummerde alinea’s, appendices, schema’s en lijsten. Maar het raakt ook. Op een gealarmeerde, licht verbaasde toon – alsof het de schrijvers zelf overdonderde – kaarten ze grote problemen aan, die nu zo herkenbaar en actueel zijn. De energiecrisis, bijvoorbeeld, voedselcrises, ontbossing, of ophopen van chemicaliën in de voedselketen.
En ook dat huidige taboe-onderwerp: bevolkingsgroei. Het bevat zelfs de voorspelling dat de uitstoot van CO2 kan zorgen dat in het jaar 2000 (jeweetwel, dertig jaar in de toekomst) de temperatuur 0,5 graden zou zijn gestegen.
Maar het wonderlijkste aan Blauwdruk voor Overleving is… nou ja, dat het een blauwdruk is voor een nieuwe samenleving. Compleet met een schema van waar we in 1985 moeten zijn (‘vrijgekomen arbeidskrachten uit de wegenbouw zijn klaar met het herstel van verwaarloosde gronden’), en in 2010 (‘tweede stadium van industriële decentralisatie: in kleine gemeenschappen geïntegreerde bedrijven’). Klaar in 2075.
Zouden we dit gewild hebben? Krimpen, stabiliseren, de-industrialiseren. Naar genetwerkte ‘stabiele maatschappijen’, met actieve geboortebeperking, zo klein dat hiërarchie niet nodig is, waarin de openbare mening mensen in het gareel houdt. Bosjesmannen worden als voorbeeld genoemd. Het harmonieuze gezin is de hoeksteen. Een gebrek hieraan en een ‘uiteenvallend cultuurpatroon’ zorgen voor groepen ‘randfiguren’, met allerlei problemen, inclusief het vallen voor ‘vreemde religieuze culten’. Lijsten met criminaliteitscijfers, zelfmoordcijfers, aantallen buitenechtelijk geboren kinderen (jawel), aantal hulpvragers voor alcoholisme, en de kosten (inderdaad, kosten) voor geestelijke gezondheidszorg, moeten ons ervan overtuigen dat het nu al vreselijk fout gaat. Dat was, in: 1972.
Doet je even met de ogen knipperen. Toch: elementen van wat we tegenwoordig goede alternatieven vinden, zoals Transition Towns, zitten er ook in. Blauwdruk is een vreemde mix van verstikkende moraliteit en radicaal durven aankaarten van echte problemen. Het stemt tot nadenken op meerdere manieren: wat zullen mensen over veertig jaar vinden van de plannen die wij nu maken?
Geef een reactie