#BirthStrike: kinderloos voor het klimaat

Het is nogal een statement: in geboortestaking voor het klimaat. Zolang overheden en bedrijven niet in actie komen, weigeren Birthstrikers kinderen te krijgen. “Ik hoop dat er iets verandert voordat het biologisch gezien voor mij te laat is.”

Adam Ley-Lange en Jessica Johannesson hadden net besloten dat ze graag kinderen wilden. Toen brachten de Verenigde Naties het IPCC-rapport uit, over de verwachte gevolgen van de opwarming van de aarde. “Klimaatverandering was voor mij altijd iets abstracts en ver weg”, vertelt Johannesson. “Door dat rapport realiseerde ik me dat het juist heel concreet en dichtbij is: we stevenen af op een klimaatramp.” Kun je dan nog wel een kind op de aarde zetten, vroeg het Britse koppel zich af. Ley-Lange: “Binnen 12 jaar staan ons enorme rampen te wachten als er nu niet wordt ingegrepen. Dat is dus nog binnen de kindertijd van ons kind, als dat nu geboren zou worden.”

Ze besloten hun kinderwens voorlopig in de ijskast te zetten en sloten zich aan bij de BirthStrike-beweging. “BirthStrike is opgericht om de alarmbel te luiden. Zolang het systeem niet verandert, staken wij het krijgen van kinderen”, aldus de oprichtster, Blythe Pepino. “Het is een statement om aan politici en de wereld te laten zien dat we willen dat ze in actie komen voor het klimaat.” De milieuactiviste en zangeres uit Londen schreef een manifest, wat inmiddels wereldwijd door 700 mensen is ondertekend.

Om meteen maar een misverstand uit de weg te ruimen: in geboortestaking zijn wil niet zeggen dat je nóóit meer kinderen zult krijgen. Adam Ley-Lange: “Een staking van je werk betekent ook niet dat je nooit meer gaat werken.” Het is ook niet zo dat ze van kinderen afzien om op die manier hun voetafdruk te verkleinen, ook al zo’n hardnekkig misverstand. Het gaat niet om een individuele keuze, maar om het signaal dat we met deze beweging afgeven, zegt Ley-Lange. “Als een huis in brand staat, gaat het alarm af. Maar dat alarm zorgt er niet voor dat het vuur dooft. Daarvoor moet je iets anders doen. Je moet in actie komen.” Die actie moet van politici en grote bedrijven komen, legt Pepino uit. “We houden hen verantwoordelijk voor de klimaatproblemen. Door in geboortestaking te gaan, hopen we hen in beweging te krijgen.”

Pepino is fel gekant tegen het idee dat je klimaatverandering kunt tegengaan door individueel te kiezen voor geen of minder kinderen. “Wij vragen juist om systeemverandering. Geboortepolitiek zien we niet als oplossing. Het is immoreel om mensen op te roepen minder kinderen te krijgen, zoals een organisatie als Population Matters bijvoorbeeld doet.” BirthStrike staat juist voor collectieve actie, en wil zo bedrijven verantwoordelijk stellen voor de schade die ze aanrichten.
Sociologe Katie Dow, onderzoeker van reproductieve keuzes in het licht van klimaatverandering, wijst op de strategieën van de fossiele brandstofindustrie. Daarin worden individuen verantwoordelijk gesteld voor klimaatverandering. Mensen hebben dat idee geïnternaliseerd, zegt Dow, en gaan zo voorbij aan de verantwoordelijkheid van de bedrijven zelf.
BirthStrike is dus in de eerste plaats een mediacampagne, die wereldwijd al heel wat aandacht heeft gekregen. Maar wel een die verregaande consequenties kan hebben voor het persoonlijke leven van de deelnemers. Het is tenslotte maar afwachten of de gevraagde actie van overheid en bedrijven op tijd komt. Voor de 34-jarige Pepino is de urgentie zo groot dat ze niet anders kan dan dat risico te aanvaarden. “BirthStrike is geen bindende overeenkomst. Iedereen is altijd vrij om zijn mening te veranderen. Voor mijzelf is het erg onwaarschijnlijk dat de ommezwaai nog op tijd komt, voordat ik geen kinderen meer kan krijgen. Pijnlijk, maar ik zie lijden als een onvermijdelijk deel van het leven. Dus blijf ik in geboortestaking.”

Waarom gaan mensen in geboortestaking? Drie birthstrikers vertellen wat deze keuze voor hen betekent.

Blythe Pepino (34)
Singer-songwriter van de band Mesadorm

“Voor mij was de beslissing tweeledig. Allereerst had ik grote zorgen over het krijgen van kinderen in een wereld die op het punt staat in elkaar te storten. Ik vond het egoïstisch om toch een kind te krijgen ondanks de gevaren. Daarnaast wil ik me graag actief inzetten, en dat lijkt me lastig als ik mijn tijd moet besteden aan het verzorgen van een kind. Door geen kind te krijgen, heb ik meer tijd voor mijn activisme.

De beslissing wel of geen kinderen te krijgen, is veel complexer dan besluiten geen vlees meer te eten, of minder te vliegen. Het gaat niet zomaar om een gedragsverandering, maar over iets heel existentieels. Het heeft verregaande consequenties, niet alleen voor het lichaam, maar ook voor levensstijl en zingeving. BirthStrike geeft ruimte om gevoelens van verdriet, rouw en angst met elkaar te delen. Het is een veilige plek om over ingrijpende keuzes te praten.
BirthStrike wordt vaak over één kam geschoren met de ngo Population Matters. Dat is problematisch, want Population Matters ondermijnt de reproductieve keuze van vrouwen. Zij benadrukken hoe belangrijk het is dat de wereldbevolking afneemt. Maar reproductieve rechtvaardigheid betekent dat een vrouw voor 100 procent veilig en heilig haar eigen keuze moet kunnen maken, of ze wel of geen kinderen krijgt en hoeveel. Verandering is nodig, ook volgens BirthStrike, maar dat betekent niet dat het geboortecijfer omlaag moet. Het systeem moet veranderen; we moeten een maatschappij opbouwen zonder CO2-uitstoot, met hernieuwbare energie en minder consumentisme.

In mijn ideale toekomst kan de beweging weer verdwijnen. Dan hebben we een ideologische verandering teweeggebracht en is de noodzaak om alarm te slaan verdwenen. Eigenlijk is die missie al geslaagd: we wilden een mediacampagne opzetten en BirthStrike heeft veel media-aandacht gekregen. Een van de doelstellingen van BirthStrike was het creëren van bewustzijn en dat is ons gelukt.”

Nathan Nuckhir (26)
Sociaal werker

“Ik heb altijd gedacht dat ik een goede vader zou zijn. Zelf kom ik uit een groot gezin en het was vanzelfsprekend dat ik kinderen zou krijgen. Maar ik denk dat ik mijn kinderen geen veilige plek kan bieden. Binnen een decennium zullen we geconfronteerd worden met honger en watergebrek, wat zal leiden tot conflicten en oorlogen. Ik wil mijn kinderen niet blootstellen aan zulke horrorscenario’s. In een wereld die aan zichzelf ten onder gaat, vind ik niet dat ik een ‘keuze’ heb om geen kinderen te krijgen. Er is geen keuze. Het is natuurlijk wel een heel grote en verdrietige beslissing. Vooral mijn moeder is teleurgesteld. En ik heb vaak ruzie met mijn vriendin die ook graag kinderen wil, maar geen BirthStriker is. Toch blijf ik erbij dat ik mijn verantwoordelijkheid als vader juist toon door géén kinderen te krijgen.

Toen ik als vrijwilliger werkte in het vluchtelingenkamp van Calais, kwam ik voor het eerst in aanraking met mensen die waren gevlucht voor de gevolgen van klimaatverandering. Dat maakte veel indruk. Ik ontmoette Josh, de partner van Blythe, die me vertelde over BirthStrike. Voor mij kwam alles samen. Ik sloot me aan bij zowel BirthStrike als Extinction Rebellion. Sindsdien is mijn levensperspectief erg veranderd. Nu ik geen toekomst met kinderen meer voor me zie, voel ik me vrijer om me in te zetten voor een betere wereld. Ik ben deel van een generatie voor wie al veel zekerheden zijn weggevallen. Vaste banen, koophuizen. En nu dus ook kinderen.
BirthStrike vervult voor mij vooral de rol van klankbord. Ik vind er emotionele steun en kan er mijn verdriet en angst delen. Als ik op korte termijn grote veranderingen zou zien – politici die zich op alle niveaus en in verschillende landen serieus in gaan zetten – dan zou ik mijn beslissing heroverwegen. Tot die tijd blijf ik bij mijn standpunt.”

Daze Aghaji (19)
Student geschiedenis en politiek

“Voor mij is het onmogelijk om een kind op deze wereld te zetten; een wereld die niets doet om zichzelf te veranderen. Mijn moeder vindt mijn reactie overdreven, maar voor mij ziet de toekomst er somber uit. Ik heb de hoop nog niet opgegeven dat het verandert, voordat ik biologisch gezien geen kinderen meer kan krijgen. Maar tot op heden zie ik politici weinig doen, terwijl de wereld in brand staat. En het vuur staat niet voor de deur maar is al binnen, ín hun huizen.

Ik heb moederlijke karaktertrekken, ik ben zorgzaam en ik hou van de energie van jonge mensen. Ik zou heel graag iemand groot willen brengen volgens mijn eigen waarden en principes. Misschien levert dat een individu op dat later, op zijn of haar beurt, ook weer grote veranderingen teweeg wil brengen. Helaas ziet het er niet naar uit dat ik dat nog mee ga maken.

BirthStrike laat het menselijke verhaal zien van de klimaatcrisis. Een beweging wil mensen beïnvloeden, in de hoop dat politici zullen volgen. Ze moeten wel, want zij vertegenwoordigen het volk. Ik vind het nogal wat dat juist jonge mensen nu opstaan voor het klimaat. Tieners zouden hun zakgeld moeten uitgeven aan snoep, in plaats van zich met dit soort zaken bezig te houden. Misschien zijn jongeren nog niet verstrikt geraakt in het cynisme van het leven, hebben zij nog de kracht om te vechten en te geloven in verandering. Toch vraag ik me soms ook af: wat heb ik aan een diploma als de wereld eindigt? Het liefst zou ik volgend jaar geen klimaatactivist meer zijn, en me volledig richten op mijn studie. Maar ik heb hoop. Ik heb hoop dat ik op een dag in de eerste plaats historicus ben. En dat dit slechts een korte uitspatting was, noodzakelijk om het tij te keren.”

Dit artikel is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van Reporters in the Field van de Robert Bosch Stiftung en n-ost.