Down To Earth Magazine

Milieu | Mensen | Meningen

Logo Down To Earth

Zoek op de site

  • Home
  • Onderwerpen
    • Uitgelicht
    • Energie & klimaat
    • Landbouw & voedsel
    • Mobiliteit
    • Bossen
    • Economie
    • Mensenrechten
  • Rubrieken
    • Interview
    • De Activist
    • Opinie
    • Boeken en films
    • Consument
    • Recept
    • Columns
  • Magazines
  • Nieuwsbrief
  • Over ons
Home > Artikel > Afstemmen op de natuur

Afstemmen op de natuur

Darko Lagunas | 23 oktober 2019 | Reageer

Duurzaamheid is door moderne samenlevingen uitgevonden als oplossing voor toekomstige generaties. Ook inheemse groepen worden erin meegetrokken. Met welke gevolgen? Darko Lagunas ging op onderzoek in Ecuador, Bolivia en Chili.

 

Diep in de Ecuadoriaanse Amazone leven verschillende inheemse groepen, zoals de Achuar. De gemeenschap die ik bezocht is relatief weinig beïnvloed door de moderne wereld. Een van de ouderen, Dario, vertelt wat de natuur voor hem betekent. “De natuur is genereus. Het is belangrijk dat we haar goed verzorgen en beschermen. Als de grond vervuild raakt, zal ze ons niet voeden zoals nu.”

Bij de Achuar gelden andere waarheden dan in de moderniteit. De natuur is geen object dat buiten jezelf staat, maar doordringt het dagelijks leven. Angel Medina, inheems Quechua politicus in Ecuador, licht toe. “In het Westen wordt over de natuur gesproken als ‘hulpbron’. Net als ‘duurzaamheid’ klinkt dat voor mij als iets buitenaards. Hoe kun je spreken over de natuur alsof die tot jouw beschikking staat? Ik adem dankzij de natuur, ik eet dankzij de natuur. Ik ben wie ik ben dankzij de natuur.”

De exotische ‘ander’


In het moderne, antropocentrische wereldbeeld staat de mens in het middelpunt. De natuur wordt gezien als object, een hulpmiddel voor menselijke ontwikkeling. Zo ontstaat een tegenstelling tussen de mensheid en de natuur, met daartussen een zelf gecreëerde kloof om jou als mens en de andere wezens ‘daarginds’ van elkaar gescheiden te houden.

Ook binnen inheemse groepen zijn mensen die hun lege bierflesjes uit een rijdende auto gooien

De leefwijzen van inheemse groepen daarentegen, worden vaak in verband gebracht met een harmonieuze relatie met de natuur. Natuurlijk geldt dat niet overal; ook binnen inheemse groepen zijn mensen die hun lege bierflesjes uit een rijdende auto gooien. “Er zijn gemeenschappen die kapitalistischer zijn dan Donald Trump”, vertelde een van mijn gesprekspartners. Het afschilderen van inheemse groepen als ‘een met de natuur’ is bovendien geen onschuldige daad. Met het exotische beeld van de inheemse mens als ‘anders’ en ‘ongeciviliseerd’, wordt ook hij tot object aan de andere kant van de zojuist beschreven kloof gemaakt.

Wel leven nog veel inheemse groepen op basis van wederkerigheid met de natuur. Zo laten ook cijfers zien. Terwijl inheemse groepen maar 5 procent van de wereldbevolking vormen, bewonen zij iets meer dan 20 procent van de Aarde. In dat deel van de wereld bevindt zich bijna 80 procent van de resterende biodiversiteit.

Moderne duurzaamheid

Inmiddels groeit in het Westen de consensus dat moderne economische groei ten koste gaat van de Aarde. Duurzame ontwikkelingen nemen echter geen afscheid van de kloof tussen mens en natuur; de natuur wordt nog steeds geëxploiteerd, maar nu ten behoeve van duurzame ontwikkeling. Neem elektrische auto’s: ook die hebben lithium nodig.

Met de globalisering verspreidt de moderne visie op duurzaamheid zich over de hele wereld, óók met duurzame projecten. Neem de creatie van natuurparken, waar mens en natuur fysiek van elkaar gescheiden worden. Vaak worden inheemse groepen die er wonen nota bene verbannen, ten behoeve van natuurbescherming. Maar ook duurzame vormen van boskap leggen een modern wereldbeeld op. De lokale economie wordt weliswaar in stand gehouden en blijft onafhankelijk van illegale houtkap, maar tegelijkertijd wordt het bos als economisch model geïntroduceerd waarin de mens opnieuw centraal staat. In het kielzog van goede bedoelingen, worden inheemse gemeenschappen opgeslokt in een nieuwe realiteit van economische wetmatigheden en afhankelijkheden.

Nieuwe coalities

Door inheemse groepen mee te trekken in duurzame ontwikkelingen gaat veel belangrijke kennis verloren. De tegenstellingen die volgens veel filosofen nu net de kern van het probleem vormen, worden gereproduceerd. Voor de moderne problemen waarin we verkeren, bestaan geen moderne oplossingen meer, schrijft Colombiaans antropoloog Arturo Escobar. Volgens de Amerikaanse filosofe Donna Haraway liggen de oplossingen in nieuwe, onverwachte coalities. Zoals tussen de inheemse Pehuenches en de Araucaria boomsoort. Beiden hebben hun bestaan aan elkaar te danken. De Pehuenches hebben sinds de jaren 70 gevochten voor bescherming van de boom, wat de Araucaria heeft gered van overexploitatie. En de Araucaria’s voorzien met hun zaad de Pehuenches in hun basisdieet. Voor de Pehuenches is de boom een referentiepunt van het leven.

Op dit soort samenwerkingen doelt Donna Haraway, waar een continue afstemming met de natuurlijke omgeving is. Waar kennis wordt afgeleid uit de zelforganiserende kracht van de natuur. Daar kunnen wederkerige coalities ontstaan waar beide partijen – mens en niet-mens – voordeel uit halen. Een dergeljke leefwijze was vaak terug te vinden bij de inheemse groepen die ik bezocht. Wellicht is dat een les voor voorstanders van duurzame ontwikkeling. Door dit soort coalities aan te gaan, kunnen duurzame ontwikkelingen worden afgestemd op de natuur. En leren zij net als veel inheemse groepen spreken namens de Aarde, en niet ten koste daarvan.

Kom op de mailinglijst

Schrijf je in voor de D2E nieuwsbrief

Categorie: Artikel Tags: duurzame ontwikkeling, inheems Verschenen in: — Down to Earth 55 oktober 2019

Darko Lagunas

Schrijver

  • Alle artikelen van Darko Lagunas op Down To Earth Magazine

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Gerelateerde berichten

Landbouw & voedsel

Een nieuwe landbouw voor Rwanda

Sinds een jaar produceert chemiereus DSM maïspap in Rwanda. Dat is van een land verscheurd door genocide naar een strenge duurzame eenpartijstaat gegaan. Kun je duurzaamheid met harde hand opleggen?
Energie & klimaat, Klimaatverandering, Politiek

Klimaatvluchteling ben je niet zomaar

Volgens experts speelde klimaatverandering een belangrijke rol in het uitbreken van de Syrische burgeroorlog. Moet Europa zich voorbereiden op een toenemend aantal klimaatvluchtelingen?
Artikel, Kolen

“Mensen vechten voor hun gezondheid”

Kolencentrales zorgen voor duizenden doden en veel milieuvervuiling op de Westelijke Balkan, maar het protest begint te groeien.
Artikel, Landbouw & voedsel

Verbouwen uit de grond van je hart

Bij coöperatie De Graanrepubliek in Groningen wordt gewerkt aan lokale landbouw die goed is voor bodem, boer en buik.
Ontvang ons magazine

Recente reacties

  • Alexa op Fluweelzachte muren zonder latex
  • Loek Beukman op Protesteren met een smiley
  • Ingrid Staal op Gek van insecten: Paul Beuk
  • Ronaldo op “De tijd van het ecopopulisme is aangebroken”
  • Loek Beukman op “Het probleem ligt bij de machine”
  • Loek Beukman op Kaas zonder koe
  • Ad op “De tijd van het ecopopulisme is aangebroken”

Lees ons papieren magazine

Lees — Down to Earth 56

Contact

Redactieadres:
Nieuwe Looiersstraat 31
1017 VA Amsterdam
Tel: 020-5507433
redactie@downtoearthmagazine.nl

Over ons

  • Over ons
  • Auteurs
  • Word abonnee
  • Disclaimer
  • Privacy en cookies

Volg ons