“Ik ben trots dat onze monumentale berg niet is aangetast”

Togo kampt met een heel scala aan milieu- en klimaatproblemen. Les Amis de la Terre-Togo gaat onvermoeibaar door met voorlichten, trainen, lobbyen en actievoeren tegen bijvoorbeeld het gebruik van lood. “Je kunt er moedeloos van worden, maar we doen er alles aan om deze uitdagingen het hoofd te bieden.”

“De aarde bevindt zich in een kwetsbare positie en het is hard nodig dat er mensen zijn die zich om het milieu bekommeren.” Elorm Kokou Amegadze is een onvermoeibaar pleitbezorger voor een betere wereld. Al 22 jaar geleden sloot hij zich aan bij Les Amis de la Terre-Togo. Als jurist specialiseerde hij zich in milieukwesties. Inmiddels is hij interimdirecteur.

Amegadze is vanwege de slechte verbinding via Zoom niet te zien, maar na een haperende start is zijn basstem goed te horen. Hij haalt diep adem voor hij begint met een opsomming van de problemen.

“Een. De bodem is er slecht aan toe, vooral door het gebruik van chemische middelen bij de landbouw. De stoffen zijn ongezond voor mens en dier, maar zorgen ook voor een giftige bodem waardoor het grondwater vervuilt. De chemische middelen werken daarnaast ook nog eens contraproductief omdat de boeren ze steeds meer moeten gebruiken waardoor de landbouwproductie achteruitgaat.”

“Twee. Rijke mensen kopen grond op, kappen de bossen en beginnen intensieve landbouwbedrijven die vooral palmolie, rubber of suikerriet verbouwen. Die boskap en grootschalige monocultuur zorgen voor bodemerosie en vermindering van de biodiversiteit. Zo wordt de baobab bedreigd, de monumentale boomsoort die honderden jaren oud kan worden. Net als de Afrikaanse olifant en de chimpansee. Verder zijn de grootschalige bedrijven desastreus voor kleine boeren die geen land meer hebben en voor de lokale gemeenschappen omdat de belangen van investeerders voorrang krijgen.”

“Drie. We hebben te maken met waterverontreiniging door de industrie en de chemische producten die gebruikt worden in de landbouw. Daardoor zijn waterbronnen besmettingshaarden geworden voor ziektes.”

“Vier. Luchtverontreiniging. Vooral in hoofdstad Lomé is het een gevaar voor de gezondheid. Er zijn te veel tweedehandsauto’s die niet voldoen aan de normen en die ook nog eens vervuilde diesel en benzine gebruiken. Files zijn een ramp. Tel daarbij op de vuilverbranding in de open lucht en de uitstoot van de industrie en Lomé is in feite een levensgevaarlijke stad geworden.”

“Vijf”, telt Amegadze onverstoorbaar verder. “Plasticafval. Dat verstopt onze afvoersystemen waardoor ze overstromen en er stilstaande waterplassen ontstaan die een vruchtbare voedingsbodem zijn voor muskieten. Als het plastic wordt verbrand, komen er giftige rookwolken vrij. En dieren gaan eraan dood omdat ze de plastic zakken aanzien voor voedsel.”

“Zes. De vissersdorpen aan de kust worden in hun bestaan bedreigd door overbevissing, watervervuiling door plasticafval en lozingen van de industrie.”

“Zeven. Lomé wordt ook bedreigd door erosie. Land, huizen en wegen verdwijnen in de zee die steeds maar stijgt, een van de gevolgen van klimaatverandering. Daar kunnen wij in Togo weinig aan doen, maar wij hebben wel te maken met de stormen, stijging van de zeespiegel, grote overstromingen en grote droogte.” Amegadze schraapt zijn keel. “Hier laat ik het maar even bij.”

De problemen zijn groot, uw organisatie is relatief klein. Is het een gevecht van David tegen Goliath?

Amegadze moet lachen. “Je zou er inderdaad moedeloos van worden, maar we doen er alles aan om deze uitdagingen het hoofd te bieden. We maken mensen bewust van de gevaren en proberen ze te helpen om het leven van alledag te verbeteren. We trainen en informeren de bevolking. We laten bijvoorbeeld kleine boeren zien hoe ze milieuvriendelijke landbouw kunnen toepassen. We proberen ook bij te dragen in het dagelijks bestaan van vrouwen door hun inkomsten te verhogen via bijenteelt, de verkoop van honing en het kweken en verkopen van paddenstoelen. Het lijken kleine gebaren, maar voor de lokale gemeenschappen betekent het veel.”

“Het lijken kleine gebaren, maar voor de lokale gemeenschappen betekent het veel”

Wat is de rol van de Togolese overheid daarbij?

“Die speelt een sleutelrol, voor ons is het een belangrijke partner. De afgelopen jaren is de overheid zich meer en meer bewust geworden van de klimatologische bedreigingen. Zo kwam er een speciaal ministerie voor milieu en bosbeheer. Togo heeft ook het Parijsakkoord ondertekend. Er kwamen projecten voor duurzame energie, het verhogen van de biodiversiteit en er werden beschermde gebieden aangewezen. Togo staat tegelijkertijd voor een grote uitdaging: er is een chronisch gebrek aan geld en het ontbreekt ons aan technische middelen. Daarnaast zijn er te weinig wetten en regels die de gezondheid van de bevolking waarborgen en het milieu beschermen.”

Wat is jullie grootste succes?

“Les Amis de la Terre-Togo heeft in de loop van haar 33-jarige bestaan veel actie gevoerd. Onder meer tegen het gebruik van lood in verf en benzine. Al in 2005 kregen we het voor elkaar dat er geen loodhoudende benzine meer werd verkocht. Voor de voorlichting die we gaven over de gevaren van loodhoudende verf kregen we een certificaat van de VN. Maar ons grootste succes was toch wel dat we hebben verhinderd dat er op de berg Agou bauxiet werd gewonnen. De Agou is 986 meter hoog en een waar monument in Togo. Ik ben er ontzettend trots op dat de berg niet is aangetast. Tegenwoordig is het een plek waar toeristen graag komen.”