Ike Teuling, campagneleider bij Milieudefensie, bivakkeerde het afgelopen Pinksterweekend bij de bruinkoolmijn Vattenfall in Duitsland. Doel: het stilleggen van de kolencentrale. En dat lukte.
Het is zaterdagochtend 14 mei, 150 kilometer ter zuiden van Berlijn vlakbij de Poolse grens. Zo’n vierhonderd mensen worden wakker van de zon die op hun zelfgemaakte plastic tentje schijnt. Ze hebben de nacht doorgebracht op de spoorlijnen en in de torens van een kolenvulstation. Normaal gesproken rijden hier 24 uur per dag treinen af en aan, volgeladen met bruinkool uit de nabijgelegen kolenmijn. Maar sinds vrijdagmiddag liggen die transporten stil omdat klimaatactivisten van over de hele wereld de installaties en sporen bezetten. We zijn van plan hier te blijven bivakkeren voor zolang als het nodig is.
Loopjongens
We zien eruit als mijnwerkers, met pikzwarte gezichten en handen van de dikke laag kolengruis op de sporen. We zijn moe na een lange koude nacht en hebben honger. De toegangswegen naar het vulstation worden geblokkeerd en de pannen soep vanuit het actiekamp komen er niet door. Vlak naast het spoor doet een groepje yoga-oefeningen om de stijve ledematen los te krijgen. De goudkleurige reddingsdekens glinsteren in de zon. Overal liggen zakken stro die als bedden hebben gediend. De fleurige spandoeken en vlaggen zijn zo op het eerste gezicht het enige wat ons onderscheid van een vluchtelingenkamp. Een handvol mijnwerkers en politieagenten kijkt lijdzaam toe en maakt stiekem foto’s met hun smartphone van dit in hun ogen waarschijnlijk totaal bizarre tafereel.
De ochtend duurt lang. Al sinds gisteren verwachten we dat de politie ieder moment de sporen kan gaan ontruimen. Maar dat gebeurt niet. “Wij zijn geen loopjongens van Vattenfall”, schijnt de politiecommissaris gezegd te hebben. De autoriteiten zien de bezetting als een ‘conflict tussen de actievoerders en het bedrijf dat de bruinkoolmijn uitbaat’. Pas later realiseer ik me dat dit al de eerste overwinning was. De Duitse deelstaat Brandenburg vond het blijkbaar niet nodig deze mijn te beschermen tegen een groep burgers die doelbewust en vastberaden de wet overtreden en burgerlijke ongehoorzaamheid als middel hebben gekozen in de strijd tegen klimaatverandering.
Na 24 uur
Ineens stijgt er een groot gejuich op uit het kamp, het verspreidt zich over de hele blokkade. Iedereen rent als bezeten een heuveltje op of klimt in een van de torens van waaruit wij al die tijd al uitzicht hebben op kolencentrale Schwarze Pumpe, 10 kilometer verderop. De rookpluimen uit een van de gigantische koeltorens is zichtbaar aan het afnemen. Ze zijn de kolencentrale die normaal gesproken via het vulstation bevoorraad wordt aan het terugschakelen. Uit gebrek aan kolen, wat later ook wordt bevestigd door Vattenfall.
We vallen elkaar in de armen. Flessen bruisend mineraalwater doen dienst als champagne. Na 24 uur blokkade is de eerste overwinning binnen. De kolencentrale verbrandt minder steenkool en stoot minder CO2 uit. Hoe klein ook op wereldschaal, wij hebben een daad gesteld.
Terwijl wij onze overwinning vieren wordt er een gigantische pan soep het kamp binnengedragen. En krijgen we versterking van een verse ploeg activisten die ons heeft weten te bereiken vanuit het kamp. Zij vertellen ons dat we ondertussen niet de enige blokkade zijn. In de mijn zelf bivakkeren honderden mensen in de grote graafmachines, waardoor er geen kolen gedolven kunnen worden. Vlakbij de kolencentrale bezetten verschillende groepen de sporen en zijn ook alle alternatieve aanvoerroutes voor kolen afgesneden. Het is nu een kwestie van volhouden om de centrale daadwerkelijk helemaal uit te krijgen. Op het het terrein van de centrale ligt maar een voorraad voor nog eens 24 uur. Het gaat ons lukken!
Ende gelände
In totaal doen in dit Pinksterweekend zo’n vierduizend mensen mee met de acties van Ende gelände, Duits voor ’tot hier en niet verder’. Vierduizend mensen vanuit heel Europa die bewust de keuze hebben gemaakt de wet te overtreden in de strijd tegen klimaatverandering. Vanuit Nederland zijn er drie bussen vol vertrokken met een zeer divers publiek; van huismoeders die nog nooit actie hebben gevoerd tot die-hard krakers; van gepensioneerde vogelliefhebbers tot de studenten die vorig jaar het Maagdenhuis bezetten.
Voor sommigen is het vanzelfsprekend mee te doen aan dit soort acties, anderen hebben persoonlijk in de afgelopen jaren een heel proces doorlopen. Van bewustwording over de urgentie van klimaatverandering – zoals Obama zei: “Wij zijn de eerste generatie die de gevolgen van klimaatverandering zullen ondervinden en de laatste die er iets aan zullen kunnen doen” – via de ervaring dat gelijk hébben nog niet betekent dat je gelijk krijgt, naar het besef dat er als individuele burger alleen naar je geluisterd wordt als je samen in actie komt.
Helemaal duurzaam
Na de eerste 24 uur bezetting van het kolenvulstation besluit ik om, samen met een aantal mede- activisten, een van de blokkades vlakbij de kolencentrale te gaan versterken. We treffen een vredig tafereel aan. Zo’n tweehonderd mensen hebben het zich gemakkelijk gemaakt op de spoorrails. En staat een dampende pan soep, er zijn hutjes gebouwd van takken en plastic en er hangen vrolijke spandoeken. Er loopt zelfs iemand rond in een ijsbeerpak.
We zitten vlak onder de rook van kolencentrale en zien nu duidelijk dat één unit van de centrale helemaal uit staat, uit de tweede komt een erbarmelijk rookpluimpje. Het is een kwestie van wachten tot hij helemaal uitdooft. En terwijl we daar vredig in de zon zitten, komt over het spoor een groepje mensen aanlopen met zwarte broeken en spierwitte overhemden. Ze hebben muziekinstrumenten bij zich en paraplu’s om de instrumenten tegen het kolenstof en de regen te beschermen. Ze installeren zich op het spoor waar normaal gesproken elke tien minuten een kolentrein voorbij dendert en starten met het zingen van Duitse liederen. Terwijl de vermoeide activisten ademloos luisteren en Vattenfallmedewerkers en de politie van een afstandje toekijken, wordt de rookpluim uit de centrale kleiner en kleiner. De kolencentrale draait op stand-by! We vieren onze overwinning in stilte.
Later die middag worden alle blokkades vrijwillig en vreedzaam opgeheven en keert iedereen terug naar het actiekamp. De grote circustent puilt uit als we te horen krijgen dat de kolencentrale Schwarze Pumpe die middag daadwerkelijk een paar uur van de online handelsmarkt is verdwenen én dat die dag Duitsland voor het eerst helemaal op duurzame energie heeft gedraaid! Het feest barst los, ondanks dat het bier na een half uur al op is en de avondmaaltijd karig. De actiekeuken is door haar voorraden heen; ze hadden op 2500 mensen gerekend, niet op 4000.
Langzaam
Een krappe week later zit ik op de publieke tribune terwijl de Tweede Kamer debatteert over de uitkomsten van de klimaattop in Parijs, ruim vijf (!) maanden na het sluiten van het akkoord. Hoopvol twitter ik nog dat waar wij dit weekend één kolencentrale een dag hebben stilgelegd, de Kamer het vanavond in haar macht heeft in één klap drie megakolencentrales te sluiten. Maar ik weet natuurlijk allang dat dat niet gaat gebeuren. De politiek gaat altijd een stuk langzamer dan wij zouden willen. Én langzamer dan de urgentie van klimaatverandering vereist. Voor mij wederom een teken dat we het met lobby en petities alleen niet gaan redden. Ook in Den Haag moeten ze begrijpen dat klimaatverandering niet met halfbakken compromissen te stoppen is. Er is maar één oplossing: helemaal stoppen met fossiele brandstoffen. Wanneer komen we daar ook in Nederland massaal voor in actie?
Geef een reactie