Tijgerwormen te gast

Een beter milieu: waar begin je? Bij de grote vervuilers, natuurlijk. Maar je kunt ook zelf aan de bak! Door een wormenhotel te beginnen, bijvoorbeeld. Doe-het-groener Hilde Wijnen gaat ervoor en wordt wormenhotelier.

Zelf je groente- en tuinafval omzetten in compost voor tuin en balkon: veel circulairder dan dat wordt het niet. Een wormenhotel beginnen is een uitstekende manier om dat voor elkaar te krijgen. Een van de laagdrempeligste varianten is die waarbij je drie emmers op elkaar stapelt. Dat hoeven geen fancy exemplaren te zijn. Zelf vond ik afgelopen herfst drie gebruikte tuinemmers op Marktplaats, een straat verderop kon ik ze ophalen. Stap een was gezet.

Kikkerland vol tijgerwormen

Toen de wormen nog, maar waar haalt een mens die vandaan? De welbekende regenworm is niet geschikt als hotelgast, leer ik al snel. Voor het maken van compost van groenten- en fruitresten heb ik tijgerwormen nodig. Tijgerwormen? Leven er tijgerwormen in dit kikkerland? Ja dus. De tijgerworm is een inheemse soort en wordt ook wel mestworm genoemd. Dat klinkt al een stuk minder exotisch. Tijgerwormen zijn, zoals alles, online te bestellen, maar als het even kan, wil ik voorkomen dat mijn toekomstige hotelgasten op elkaar gepropt in een pakketje arriveren. Ik wil lokale wormen. Ik lees dat ze op te vissen zijn uit een composthoop (die ik niet heb) en dat je ze kunt lokken. Met een oude bananenschil of wat rottende bladeren onder een omgekeerde bloempot heb je in no-time een tijgerwormenval. Of dat werkt, weet ik niet. In Arnhem gebeurt al van alles op wormengebied, dus ik laat dit experiment aan me voorbijgaan en bezoek in plaats daarvan een heus wormenfestijn.

Oogstfeest

Dankzij bewonersinitiatief Circulair Spijkerkwartier staan er een wijk verderop verschillende wormenhotels die gebruikt worden door bewoners. Twee keer per jaar is er een oogstfeest. Dan worden de hotels geleegd en de tuinen en perkjes bedekt met een laag verse wormenhumus. Ik neem een kijkje tijdens zo’n oogstfeest, waar de wormenhotels barstensvol compost blijken te zitten. Het goedje heeft een typische geur. Als de hotels geleegd zijn en alle kronkelende bewoners weer beginnen aan een nieuwe ronde, krijg ik van de lokale wormenfluisteraar Germa, coördinator van het project, een handje wormen mee.

Wormenverwennerij

Tijgerwormen blijken alledaagse types. Kleiner, dunner en roder dan ordinaire pieren, maar ik zie nergens vervaarlijk blikkerende tanden en ook geen noemenswaardige streepjes. Thuis maak ik op advies van Germa een emmer klaar voor tijdelijke bewoning. Ik leg een (beetje vochtige) mix van herfstbladeren, stro en ongebleekte kartonsnippers op de bodem, doe de tijgerwormen erbij en strooi er keukenafval bovenop: verlepte blaadjes sla, vergeten champignons, appelklokhuizen, avocadoschillen en koffieprut. Dat laatste is een delicatesse voor de nieuwste bewoners van mijn balkon, heb ik me laten vertellen. De emmer sluit ik losjes af met een deksel. Wormen houden niet van zon op hun bol. Onderin de emmer zitten gaten voor de luchttoevoer.

En nu echt!

Een tijdlang laat ik mijn wormen aan hun lot over. Ik gooi zo nu en dan wat afval in de emmer en kijk of de boel nog kronkelt als ik mijn hand in de massa steek. Aan het eind van de winter verhuizen ze naar het definitieve hotel. Het bouwen ervan is simpel. Van de drie emmers heeft de onderste geen gaten nodig. Die is er om de wormenthee op te vangen die door de gaten van de middelste emmer sijpelt. Om een verdieping te maken, leg ik op de bodem van de onderste emmer een steen waar de middelste op steunt. In die emmer wonen de wormen. Ik maak opnieuw een bedje van bladeren, stro en karton en hevel mijn tijgers voorzichtig over. Ik zie dat ze het naar hun zin hebben gehad in de winter: ze hebben zich flink vermenigvuldigd. Er komt geen einde aan de wriemelende bende die ik met mijn blote handen (!) aan het verhuizen ben.

Oef. Ze zitten erin. De bovenste emmer (ook met gaten) zet ik zachtjes bovenop de tweede (om de wormen niet te pletten, dek ik de boel eerst af met een laagje stro) en daar gaan vervolgens de nieuwe resten in. Het idee is dat de wormen na het eten en uitpoepen (composteren) van het voedsel in de middelste emmer vanzelf door de gaten naar boven klimmen en daar verder gaan. Zodra de middelste emmer omgezet is in compost, kan de inhoud in de tuin of de balkonpotten, zet je de lege emmer er weer bovenop en begint het festijn opnieuw.

Tips van de wormenfluisteraar

Oogsten doe ik een paar maanden later, als er een fikse laag in de middelste emmer zit en er een onmiskenbare wormenmestgeur naar boven kringelt. De wormen die nog niet zijn verhuisd naar het bovenste compartiment, help ik een handje. Wat overblijft, gaat de tuin in. Ik vind best wat onverteerde eierschalen, stro en wormen tussen mijn compost. Is het dan toch niet goed gegaan? Moet ik de verstekelingen vangen of vinden ze hun plek wel in de tuin? Ik bel Germa. De eierschalen kunnen terug het hotel in; het helpt om het voedsel van tevoren klein te maken, tipt ze. Verder kunnen tijgerwormen prima overleven in de tuin. In het hotel kan er volgens haar niet veel misgaan, als ik goed op de de temperatuur let én op de verhouding tussen droog (bladeren, karton, stro) en nat (groente- en fruitresten). Op naar een nieuwe ronde dus.