Kunnen we klimaatverandering een halt toeroepen onder het huidige economische beleid? Natalie Eggermont, schrijfster van het boek Climate Express, stelt van niet. Het kapitalisme is de boosdoener, en om het klimaatprobleem daadwerkelijk op te lossen moet onze economie op de schop.
“Onze voet zit vast op het gaspedaal en we rijden recht op de afgrond af”. Dit schrijft Natalie Eggermont in haar boek Climate Express. Ze was machiniste van de klimaattrein in 2013, een speciaal ingezette trein waarmee ze 750 Belgen naar de klimaatonderhandelingen in Warschau bracht om aandacht te vragen voor het klimaat. Inmiddels is ze voorzitster van Climate Express, de beweging die streeft naar een daadkrachtige en solidaire aanpak van het klimaatprobleem.
Grenzeloos
Het feit dat die voet niet van het gaspedaal te krijgen is heeft volgens Eggermont maar een oorzaak: het kapitalisme. Oneindigheid zonder grenzen en een uitputbare planeet gaan niet samen, stelt zij terecht. In een systeem dat zowel onze aarde uitput als sociale ongelijkheid teweegbrengt moeten we als klimaatbeweging kijken naar een oplossing waarbij klimaat- en sociale rechtvaardigheid hand in hand gaan.
Wie dus denkt dat de klimaatbeweging zich enkel inzet voor het redden van ijsberen, wordt met Eggermont’s boek even goed op zijn plek gezet. Deze machiniste weet op een overtuigende manier te beargumenteren waarom crisis, oplossing en verzet één zijn, maar vooral ook waarom we moeten stoppen met het in hokjes plaatsen van verschillende activisten. Ze loodst de lezer door een reeks verontrustende feiten en cijfers, waarbij ze op een toegankelijke manier machtsstructuren ontleedt en beargumenteert waarom ongelimiteerde economische groei de zo hard nodige transitie tegenhoudt.
Rechtvaardige transitie
Volgens Eggermont gaat deze transitie namelijk veel verder dan het planten van een windmolen. Om klimaatverandering daadwerkelijk een halt toe te roepen moet onze economie omgegooid worden, en dan wel op een manier die zowel goed is voor mens als voor milieu. Ze beargumenteert dat er, om mensen daadwerkelijk te overtuigen van het belang van een ander economisch model, een sociaal vangnet gespannen moet worden. Dit vergt nogal wat verandering, in een systeem waarin multinationals en politieke leiders het voor het zeggen hebben.
Dat ze een probleem dat zó groot is op een beknopte maar heldere manier weet te verwoorden, is indrukwekkend. Het wegwuiven van de klimaatproblematiek die het gevolg is van een economisch model zonder grenzen, is na het lezen van dit boek onmogelijk. Om het probleem daadwerkelijk op te lossen stelt ze dat het probleem moet worden aangepakt bij de kern: machtsstructuren moeten omgevormd worden en niet winst, maar mens en planeet moeten centraal komen te staan. Het zijn de burgers die moeten aantonen dat ze klaar zijn voor de rechtvaardige transitie.
Het klimaatakkoord
Haar mening over de klimaattop in Parijs steekt Eggermont niet onder stoelen of banken. Haar boek is goed gevuld met kritieken en ideeën over de top, die ze beschrijft als een poppenkast waarvan de uitkomst op voorhand al vast ligt. Met deze kritieken moet ze, naar mijn idee, uitkijken dat ze lezers (en misschien wel activisten in spé) niet ontmoedigt. Eenmaal ná de uitkomst van de klimaattop beargumenteert ze waarom we het klimaatakkoord kunnen zien als een lege doos met een strik erom: de beloften zijn mooi, maar een strategie van aanpak ontbreekt. Toch weet ze deze felle kritieken om te vormen in hoopvolle en juist motiverende woorden en laat Eggermont in haar boek al zien waarom we, juist na het akkoord dat in Parijs is bereikt, door moeten zetten. Dat er een akkoord bereikt is kunnen we volgens haar zien als een begin, maar de voornemens en beloftes moeten vertaald worden naar een concreet beleid.
Haar scepticisme over de klimaattop maar juist ook haar hoopvolle woorden overtuigen van het feit dat de trein moet blijven rijden. De tijd van afwachten en vriendelijk vragen is voorbij, het is tijd voor een radicale ommezwaai waarbij massamobilisatie van het grootste belang is. De klimaatbeweging is tijdens te top sterker geworden en zal alleen nog maar groeien. Kleine groepen activisten die een pijpleiding blokkeren zijn niet bedreigend, maar miljoenen mensen die zich verzetten tegen een multinational of de overheid wél. Alleen door middel van vereniging kunnen we de rollen omdraaien en het tij keren, aldus Eggermont.
Recente reacties