Het was alweer de dertigste grote klimaattop: de COP in Brazilië. De verschillende toppen lijken elkaar steeds sneller én vooral stiller op te volgen. De biodiversiteitstop in Cali (Colombia) en de klimaattop in Bakoe (Azerbeidzjan) waren nog niet voorbij, of de hele karavaan vloog alweer naar Belém, in het brandende hart van de Amazone in Brazilië.
In totaal verzamelden zich zo’n 50 duizend politici, ambtenaren, wetenschappers, ondernemers, journalisten, actievoerders en vooral ook héél veel (olie)lobbyisten uit 190 landen. Grote afwezigen waren de Amerikanen. Zelfs Amerikaanse wetenschappers die zich hun hele carrière met het klimaatvraagstuk bezighouden, durfden nauwelijks te komen uit angst voor repercussies.
De COP werd door Brazilië gelijk aangegrepen om dwars door de Amazone een – reeds geplande – vierbaanssnelweg aan te leggen: de Avenida Liberdade. Deze zogeheten ‘laan van de vrijheid’ brengt de lokale bevolking echter allesbehalve vrijheid. Verschillende inheemse groepen werden verdreven. Woedend drongen oorspronkelijke bewoners op woensdag 12 november het hoofdgebouw van de top binnen. Er ontstonden opstootjes, tot de bewaking hen hardhandig verdreef. Ook in de dagen daarna bleven grote groepen met veren getooide Amazone-strijders rond de COP demonstreren. In hun zang klonk de krachtige maar kwetsbare hartslag van de aarde door, die het op ieder moment lijkt te kunnen begeven.
De Amazone is tot netto-uitstoter verworden
Het waren hun verre voorouders die duizenden jaren geleden het Amazonegebied deels zelf aanlegden. Via intelligente landbouwtechnieken en het gebruik van wat men nu ‘terra preta’ noemt (Portugees voor zwarte aarde) creëerden en beheerden zij het uniekste en rijkste ecosysteem ter wereld. Terra preta was geen natuurlijk materiaal. Het werd door mensen van vruchtbare slib, houtskool, botten, uitwerpselen en planten- en voedselresten gemaakt. Een soort supermest dus, zonder dat er verzorging van de grond nodig was.
Delen van de Amazone kunnen als cultuurbos worden bestempeld, of wellicht zelfs als voedselbos. In plaats van gebieden massaal te ontbossen om akkers aan te leggen, plantten de oorspronkelijke bewoners er juist bomen en voedzame gewassen zoals yuca bij. De aangelegde wouden werden zorgvuldig beheerd, waarbij veel aandacht bestond voor permacultuur. Zo raakte de grond niet uitgeput, maar werd die juist steeds rijker.
De oorspronkelijke bewoners leefden in nederzettingen, die verbonden waren met een wegennetwerk. Uitgestrekte natuurgebieden werden met elkaar verbonden, in plaats van ze uit elkaar te scheuren.
Hoe pijnlijk is het dat de vruchtbare plukbossen van de Amazone nu voor de bio-industrie en landbouw moeten wijken en de rijke biodiversiteit wordt vernietigd. In plaats van de aarde terra preta te voeden, wordt er gretig geboord naar het zogeheten zwarte goud. Onze niet-aflatende honger naar fossiele brandstoffen heeft ondertussen zo veel onomkeerbare natuurlijke processen in gang gezet, dat ook ‘de longen van de wereld’ als vanzelf in vlammen opgaan.
Daarmee is de Amazone zelf tot netto-uitstoter verworden. Maar terwijl in het hoofdgebouw van de top de vlammen om zich heen grepen en de delegaties door extreme regenval tot hun enkels in het water stonden, wilde men nog niet naar de zingende en dansende oorspronkelijke bewoners luisteren. Zij vechten niet alleen voor hun eigen leefgebied, maar ook voor jou en mij.
Mounir Samuel is politicoloog en auteur. In zijn nieuwste boek Nederland voor de Nederlanders: mijn antwoord op (extreem)rechts waarschuwt hij voor de gevolgen van de klimaatramp voor Nederland en doet hij een oproep voor een klimaatbestendig toekomstplan.
Recente reacties