Iedereen kan in actie komen. Ja, jij ook!

Wanneer ontdekte je de activist in jezelf?
“Het zat er al heel snel in. Toen ik een jaar of 7 was, ging ik al langs de deuren met zelfgebakken cakejes om geld op te halen voor het plaatselijke dierenasiel. Ik dacht niet na over hoe groot het verschil zou zijn dat ik kon maken. Ik wilde gewoon meteen wat doen. Op mijn zestiende ben ik vegan gaan bakken, ik wilde mensen laten zien dat vegan eten lekker is – of minstens net zo lekker als niet-vegan eten. Baktivisme, noemde ik dat.”

Wat wilde je veranderen met je activisme?
“Ik besefte dat ik het heel goed had: natuurlijk heb ik ook moeilijke momenten en tijden gekend, maar wij hadden thuis bijvoorbeeld nooit geldproblemen. Ik kom uit een heel gelukkig gezin, ik ben gezegend met een goed stel hersens, en ik heb een witte huidskleur. Ik zag dat klasgenootjes van kleur anders behandeld werden dan de witte kinderen. Al was het maar dat zij in winkels veel beter in de gaten werden gehouden dan ik. In mijn naïviteit dacht ik dat ik er wel voor kon zorgen dat al die mensen het ook goed konden hebben. Haha, daar ben ik wel een beetje op teruggekomen.”

Dat is wel zware kost voor een kind.
“Absoluut. Toen ik een jaar of 14 was, ging ik me verdiepen in feminisme. Voor mij betekent dat gelijkheid voor iedereen. Zo’n basis helpt, want dan weet je waar je het voor doet. Op Tumblr, waar heel veel activisten informatie deelden, ging een wereld voor me open. Oef, ik wist wel dat de wereld oneerlijk was, maar zó oneerlijk? Nu denk ik af en toe nog steeds: my god, is dit er ook nog? Dat houd je toch niet voor mogelijk? Ik had als puber diepe depressies, en nee: ik kon het eigenlijk helemaal niet zo goed aan. Ik zat vast: ik wilde er zo graag iets aan doen dat ik bleef zoeken, waardoor ik keer op keer werd geconfronteerd met al dat onrecht.”

Daar stond je dan, 18 jaar oud en helemaal volgestopt met kennis over al het onrecht op de wereld. Wat deed je toen?
“Ik ging naar feministische festivals. Ik dacht dat ik daar mijn matties for life zou ontmoeten. Het ging me niet alleen om activisme, maar ook om vriendschap. Sisterhood!”

Je moet wel heel hard lachen. Niet dus?
“Nou, ik heb me nog nooit zo alleen gevoeld als daar. Dat was ook mijn eigen schuld, hoor. Ik had het gevoel dat je, als je op zo’n festival binnenkomt, al helemaal af moet zijn als activist. Je mag geen fouten maken, niks ‘verkeerd’ zeggen… er is geen ruimte om te groeien. Alsof je door een activistische ballotage heen moet om er bij te mogen horen. Ik sprak mensen aan, maar snel sloot het kringetje zich weer. Net alsof ik weer op de middelbare school zat.”

Ai, wat een domper.
“Ja, huilen. Haha! Ik was flink ontgoocheld. Ik had zo mijn best gedaan aansluiting te vinden en ik voelde me eenzaam. Dan doe ik het zelf wel, dacht ik.”

Hoe dan?
“Op Instagram. Dat vind ik een fijne plek om mensen te leren kennen. Ik begon met het delen van foto’s van mijn baksels, maar langzamerhand werden mijn posts activistischer. Dat was spannend, maar het moést eruit, op mijn voorwaarden. Nu is het echt een community, met mijn account @BigVeganSister en Big Vegan de Podcast als clubhuis. Iedereen is welkom, want iedereen moet ergens beginnen.”

“Ik stoor me trouwens enorm aan mensen die zeggen dat internet niet echt is: ik heb al mijn beste vrienden online leren kennen en ik heb de beste vrienden van de wereld. Online activisme is net zo valide als offline activisme. Bovendien: niet iedereen kán de straat op, al is het maar omdat de reis naar de Randstad meer kost dan je kunt betalen.”

En, werkt het?
“Ja, het resoneert. Dat deed mij zo goed: mensen zitten wél op mij en mijn activisme te wachten. Laatst kreeg ik zo’n ontroerend bericht: “Een paar weken geleden dacht ik, wat heeft het allemaal nog voor zin…Toen hoorde ik jullie gesprekken tijdens je boekpresentatie en nu brandt het vuurtje weer.” Vorig jaar, pre-Covid, heb ik een body positive picknick georganiseerd in een binnentuin. Ik daagde iedereen uit om te komen in iets wat ze normaal misschien niet zouden durven dragen. Daarna heb ik van mensen gehoord dat ze bijvoorbeeld voor het eerst in 10 jaar een korte broek aan hadden. Iemand zei: “Zoals het hoort, buiten in de zomer met 35 graden. Ik kon wel huilen.” Nou, dat is toch een overwinning?”

Hoe zorg je ervoor dat mensen zich in jouw clubhuis niet zo voelen als puber Lisa op het feministische festival?
“Wat heel belangrijk is, is dat iedereen gehoord wordt. Sluit niemand buiten en houd met iedereen rekening. Vooral de mensen die het hardst geraakt worden door waar je tegen in actie komt. De mensen over wie het gaat in positions of power. Dat lijkt me een goed begin.”

Handig: 6 praktische tips uit Lisa Jansens boek Laat je horen

• Blijf bij jezelf

“Je hoeft niet alles te weten om een positief effect te kunnen hebben op anderen. We leren allemaal nog iedere dag bij, geef elkaar én jezelf daar de ruimte voor.”

• Begin klein

“Ook al is boodschappen inzamelen voor de Voedselbank wellicht net wat minder sexy dan je op Instagram positief uitspreken over free the nipple.”

• Al het activisme is ‘echt’

“Erken alle vormen van activisme, of het nu om online of offline gaat, of om acties op micro- of macroniveau. Geen enkele vorm van activisme is superieur.”

• Maak keuzes

“Je kunt niet alle problemen van de wereld tegelijkertijd op je schouders nemen. Je mag keuzes maken in waar je aandacht aan besteedt. Je moet wel, om jezelf in bescherming te nemen.”

• Zorg voor jezelf 

“Hoe kun je er voor anderen zijn, wanneer je er in eerste instantie niet voor jezelf bent? Zeg vaker nee, vraag vaker om hulp, stel grenzen en handhaaf ze ook.”

• Pick your battles

“Besef dat het planten van een klein, empathisch zaadje soms meer nut heeft dan iedere avond in discussie gaan. Soms is die discussie wel nodig en dat is oké, maar activisme hoeft niet te vervallen in een vorm van zelfkastijding.”