Klimaatzaak tegen Shell

Shell veroorzaakt klimaatschade en ondermijnt de klimaatdoelen van Parijs. Het oliebedrijf moet zijn verantwoordelijkheid nemen, vindt Milieudefensie. De organisatie spant een klimaatzaak aan, samen met een groeiend aantal mede-eisers. Ruben van der Meer was één van de eersten. “In godsnaam, Shell, help!”

In het voormalige hoofdkantoor van Shell aan de IJ-oever in Amsterdam kondigde Milieudefensie gisteren aan een klimaatzaak tegen Shell te starten. De eis: Shell moet stoppen met het aanrichten van wereldwijde klimaatschade. De oliegigant heeft acht weken de tijd om een rechtszaak te voorkomen, door aan de eisen van Milieudefensie te voldoen. Elke Nederlander kan mede-eiser worden in deze zaak. Organisaties als de Waddenvereniging en DWARS, de GroenLinks jongeren, melden zich spontaan aan. Ook Bert Wagendorp en Claudia de Breij staan al op de lijst.

Het zou volgens Donald Pols, directeur van Milieudefensie, de eerste rechtszaak ter wereld zijn waarin van een bedrijf geëist wordt om maatregelen te nemen tegen toekomstige klimaatschade. Milieudefensie start de zaak op een moment dat Zuid-Afrika geteisterd wordt door één van de felste droogtes die het land ooit heeft gekend. Pols is net terug van een bezoek aan zijn geboorteland: “Vrachtwagens die water vervoeren, worden door militairen begeleid om overvallen te voorkomen. Situaties zoals deze zullen vaker en met meer intensiteit plaatsvinden als we er niet in slagen klimaatverandering te stoppen. De opwarming van de aarde vormt een gevaar voor ons allemaal.”

Ramkoers

Shell weet dat de winning van olie en gas tot gevaarlijke klimaatverandering leidt, maar kondigde desondanks afgelopen januari aan de productie van schaliegas en -olie binnen een paar jaar te willen verdubbelen, zo stelt Milieudefensie. Die strategie ligt op ramkoers met de klimaatdoelen van Parijs, waarin juist werd afgesproken dat de opwarming van de aarde onder de twee graden gehouden moet worden om onaanvaardbare schade aan mens en milieu te voorkomen. Als we dat doel willen halen, biedt het klimaat volgens de wetenschap nauwelijks nog ruimte voor het aanboren van nieuwe olie- en gasbronnen.

Zorgplicht

Dus roept Milieudefensie Shell een halt toe. “Het akkoord van Parijs is tussen landen gesloten, Shell was dus geen partij. Maar het verdrag is wel van grote betekenis voor Shell”, vertelt advocaat Roger Cox. De advocaat, die in 2015 samen met Urgenda de geruchtmakende klimaatzaak tegen de Nederlandse overheid voerde én won, is ook voor deze zaak door Milieudefensie in de arm genomen. “Door klimaatschade te veroorzaken en de klimaatdoelen van Parijs te ondermijnen, schendt Shell de wettelijke zorgplicht die de Nederlandse wet iedereen oplegt. Shell kan niet in haar eentje het klimaatprobleem oplossen, maar heeft daarin wel een belangrijke invloed en een grote verantwoordelijkheid. Shell is verantwoordelijk voor 1,8 procent van de totale toename van CO2 sinds de industriële revolutie. Dat is veel hoger dan de 0,5 procent van de Nederlandse Staat, waarvoor de Staat door de rechter in 2015 verantwoordelijk is gehouden, dankzij Urgenda.”

Toekomstig beleid

Milieudefensie eist in een 22 pagina’s tellende brief dat Shell haar beleid en investeringen in lijn brengt met de klimaatdoelen van Parijs. Shell moet haar olie- en gasproductie afbouwen en haar uitstoot terugbrengen naar nul in 2050. Daarnaast moet het bedrijf afspraken maken met Milieudefensie over de invulling, tussendoelen en openbare verantwoording. Shell heeft acht weken de tijd om een rechtszaak te voorkomen door aan de eisen van Milieudefensie te voldoen. Wereldwijd lopen er al meerdere rechtszaken om fossiele bedrijven verantwoordelijk te houden voor reeds veroorzaakte schade door hun bijdrage aan klimaatverandering. Deze rechtszaak spreekt voor het eerst een bedrijf aan op de gevolgen van toekomstig beleid.

Klimaatapartheid

Iedere Nederlander die vindt dat Shell zijn verantwoordelijkheid moet nemen voor klimaatverandering, kan zich aansluiten als mede-eiser bij de zaak. Acteur en ex-Lama Ruben van der Meer en duurzaam ondernemer Lynn Zebeda waren de eerste twee. Zebeda: “De schade van klimaatverandering is in grote delen van de wereld elke dag voelbaar. Er ontstaat een ‘klimaatapartheid’ waarbij de mensen die het minst hebben bijgedragen aan het veroorzaken van klimaatverandering, het hardst worden getroffen. Het is een kwestie van rechtvaardigheid en daarom is het recht een mooi middel om in te zetten.”

Van der Meer is mede-eiser geworden om puur egoïstische redenen, vindt hij zelf. “Ik wil gewoon mezelf en mijn kinderen redden. Ik ben niet tegen Shell, maar wel tegen klimaatverandering. Ik gun ons en toekomstige generaties het allerbeste en wat er nu aan zit te komen, is niet het allerbeste. Het is scheef dat wij particulieren zonnepanelen en elektrische auto’s aanschaffen om klimaatverandering tegen te gaan en Shell bijna helemaal niks doet. Daarom vind ik dat iedereen mede-eiser moet worden om verandering te eisen. In godsnaam, Shell, help!”

Bewustwording

Nog acht andere mede-eisers waren aanwezig in de A’DAM toren. Onder hen de Amsterdamse studente Lisa van Holsteijn, die opgroeide in het Schotse Aberdeen. Veel van haar vrienden en hun ouders wonen nog altijd in wat ze ‘de olie-hoofdstad van Europa’ noemt. Ze verdienen hun geld bij oliebedrijven als Shell. “Voor hen is het werk. Ze weten niet dat er meer dan 157 olielekken per jaar in de Nigerdelta zijn en dat de bevolking in olievervuiling en in grote armoede leeft. Ik neem dat ze maar ten dele kwalijk, ik zie het als brainwashing. Vooral de top is verantwoordelijk voor de strategie van een bedrijf. Het is walgelijk dat Shell niet haar verantwoordelijkheid neemt. Voor mij is bewustwording dus een belangrijke reden dat ik mede-eiser ben geworden. De aarde heeft ons altijd gegeven wat we nodig hebben, maar we moeten ons realiseren dat we niet zo kunnen doorgaan.”

Mede-eiser worden kan op klimaatzaakshell.nl.