De onverwachte klimaatdeal tussen China en VS verlicht volgens Rolf Schuttenhelm de route naar Parijs. Daar moet volgend jaar december een nieuw mondiaal akkoord komen – maar dan wel een met de juiste getallen. We moeten massaal de straat op, en keihard hameren op hogere doelen voor 2030.
Gisteren was er tamelijk onverwacht klimaatnieuws: China en de Verenigde Staten zijn onderling overeengekomen allebei een doel te stellen om hun CO2-uitstoot terug te dringen. Een slimme zet van Obama. Hij zit straks met een Republikeins Congres en moet in eigen land hoofdzakelijk de ‘ja maar China’-reflex wegnemen.
Klimaatbetrokkenen schrokken een beetje van het nieuws. Binnen 24 uur buitelden de preliminary responses over elkaar heen, allemaal worstelend met de vraag of dit nou goed of slecht nieuws is.
Bij deze graag een duit in dat zakje. We kunnen kort gaan en er ‘goed nieuws’ van maken. Als we tenminste ook collectief snáppen welke kans dit biedt voor iedereen die effectief mondiaal klimaatbeleid wil. Getting up out of chairs is noodzaak – anders staan we toe dat politiek leiders volgend jaar een akkoord sluiten dat zal leiden tot 4 graden opwarming – een absoluut rampscenario voor onze planeet – en dat nog verkopen als ‘ambitieus’ ook.
Goochelen met cijfers
Belangrijk is eerst om de cijfers helder te krijgen. En dan vooral het verschil tussen politieke ‘cijfers’ (draaiende beloften) en wetenschappelijke cijfers.
De VS zeggen nu dat ze hun uitstoot van broeikasgassen tussen 2005 en 2025 met 26-28 procent willen verlagen. Dat lijkt misschien veel, maar daarmee speelt Washington wel cijferverstoppertje. Met een dubbele truc zelfs. Want voor de klimaattop in Kopenhagen in 2009 beloofde dezelfde Obama dat hij de Amerikaanse uitstoot met 30 procent zou terugdringen – over de periode tussen 2005 en 2020.
Nu geeft hij zichzelf 5 jaar extra cadeau – en de eerste 4 procent gratis – en presenteert dat als een stap voorwaarts.
Maar de VS goochelen niet alleen met hun richtjaar – óók met hun basisjaar: Het UNFCCC, het klimaatbureau van de VN, gebruikt namelijk sinds het Kyoto-protocol altijd één vast jaar om de zeer uiteenlopende emissiedoelen van landen te kunnen vergelijken, 1990.
Maar omdat de VS tot nog toe betekenisvol klimaatbeleid hebben uitgesteld, is hun uitstoot tussen 1990 en 2005 flink gestegen. Het is voor de Amerikanen dus veel makkelijker om een schijnbaar grote emissiereductie te creëren ten opzichte van het hoge basisjaar 2005, dan tegen het lage basisjaar 1990. Om de Amerikaanse cijfers recht te trekken – en het juiste basisjaar te hanteren: Obama heeft het nu over een emissiereductie van ongeveer 15 procent in 2025, ten opzichte van 1990.
China koploper
China is als opkomende economie er ‘nog niet aan toe’ om tot een netto uitstootverlaging te komen. Wel probeert het land al enkele jaren om – onder andere door verbeterde efficiëntie, en een forse toename van duurzame energie (ze kwakten afgelopen jaar zomaar weer 1000 gigawatt aan windenergie neer, suck on that SER-akkoord – en zijn ook mondiale koploper in zonne-energie) de CO2-intensiteit van de groeiende economie terug te dringen, zodat de CO2-uitstoot langzamer stijgt dan de economie groeit. China wil met de uitstoot nu ‘pieken’ in uiterlijk 2030 – tot die tijd kan de uitstoot groeien, daarná moet die ook in China netto dalen.
2030 is een belangrijk jaar. Het is het richtjaar van het nieuwe klimaatverdrag, waarover volgend jaar december in Parijs tijdens een twee weken-durende VN-klimaattop overeenstemming moet worden bereikt. Ook in de EU worden daarom vooronderhandelingen gevoerd over klimaat en energie, met doelen voor uitstootverlaging, energiebesparing en duurzame energie, allemaal voor het jaar 2030.
Onherstelbare schade
Maar waar staan we nou eigenlijk, met de toezeggingen van de EU, van China, van de VS op één hoop? ‘Doen’ (in de vorm van beloofd beleid) de Mark Ruttes en Obama’s eigenlijk wat ze zeggen (in de vorm van aanvaarde doelen)?
Nee. Totáál niet.
Tijdens de Ban Ki-moon Summit in het VN-hoofdkantoor in New York, afgelopen september, hebben wereldleiders opnieuw toegezegd dat ze de opwarming van onze Aarde niet voorbij 2 graden willen laten komen, om enorme en onherstelbare schade aan onze planeet te voorkomen. (Dit zou wel eens de verdienste kunnen zijn van de massale opkomst – schattingen gaan tot voorbij 400.000 mensen, een absoluut klimaatrecord – bij de gelijktijdig gehouden People’s Climate March, niet alleen in New York, maar in steden over de hele wereld. Dat je even weet waaróm je het ook alweer doet, de straat op gaan!)
Is 2 graden genoeg?
Wetenschappelijke inzichten laten zien dat er ook bij 2 graden al enorme en onherstelbare schade optreedt, zoals verbleking van koraalriffen en smelt van vrijwel al het ijs op de Noordpool en Groenland – het is beslist geen ‘veilige grens’.
Met het optellen van de nieuwe/voorlopige doelen van de drie grootste uitstoters van de wereld (in volgorde: China, de VS, de EU), leert wat snel rekenwerk dat deze doelen ruim onvoldoende zijn om zelfs maar in de buurt te komen van de toegezegde 2-graden.
Stél dat deze toezeggingen andere OECD-landen (Japan, Canada, Australië, Rusland) inspireren soortgelijke toezeggingen te doen als de VS en andere opkomende economieën (India, Brazilië, Indonesië) soortgelijke toezeggingen als China (beide beslist niet zeker) en stél dat landen hun toegezegde beleid ook daadwerkelijk uitvoeren, dan zouden de huidige doelen volgens Chris Hope, onderzoeker aan Cambridge Universiteit en autoriteit op het gebied van economische klimaatmodellen, leiden tot circa 4 graden opwarming (uitgaande van gemiddelde IPCC-klimaatgevoeligheid):
Planetaire catastrofe
Vier-graden-opwarming is een scenario waarin de landbouwproductiviteit wereldwijd drastisch omlaag gaat, ook de West-Antarctische ijskap verloren gaat, weersextremen en zeespiegelstijging enorme economische schade brengen (19.000.000.000.000 dollar, zegt het model van Hope hierboven), de Amazone een verdroogd savannelandschap wordt en veel positieve terugkoppelingen in het klimaatsysteem, zoals methaanemissies uit de toendra en de diepzee, CO2-uitstoot door het oplossen van kalk in verzuurde oceanen en verdroging van de taigawouden in Siberië en Canada, de opwarming zelfs nog verder dreigen te versnellen. Vier graden wordt vijf graden, vijf wordt zes. Hierbij zal bovendien een groot deel van de Aarde biodiversiteit uitsterven, in wat ecologen de ‘Holocene massa-extinctie’ noemen – de absolute nachtmerrie.
Kortom, China, de VS en de EU tekenen met de nu-voorgestelde doelen voor een planetaire catastrofe – én komen simpelweg hun 2-graden-toezegging niet na.
Het is alleen nog geen 2030. Het is nog geen Parijs. De doelen zullen simpelweg tussen nu en 2016 moeten worden opgeschroefd. Nederland en Europa laten een enorm potentieel op energiebesparing liggen. Dat geldt ook voor de VS. Als de ambitie daar wordt vergroot, gaat zonder enige netto kostenpost(!) de uitstoot veel verder omlaag, terwijl bijvoorbeeld ook de energieafhankelijkheid van onze fossiele leveranciers (Nederland: steenkool en olie, straks óók gas) drastisch terugloopt. Inderdaad, in het belang van iedereen!
Signaal
Maar toch was het gister een goede dag. De wereld is er niet stabieler op geworden in het afgelopen jaar. Door ruim vóór Parijs gezamenlijk naar voren te treden geven de twee grootste uitstoters en de leiders van de twee machtigste economieën een belangrijk diplomatiek signaal af: de wereld zal moeten samenwerken op dit cruciale thema. De doelen voor 2025 en 2030 zijn bovendien een open uitnodiging naar veel andere landen om nu ook weer een stap voorwaarts te doen. Dat geldt ook voor Europa. En dat geldt zeker ook voor Nederland.
Iets pessimistischer commentatoren zijn er juist niet blij mee dat China en de VS buiten de VN-route om klimaatafspraken maken. Dat betekent dat belangrijke kwesties, zoals financiering van klimaatbeleid in arme landen, worden gepasseerd.
Maar uiteindelijk zullen we het sowieso niet redden zonder de VN. We zullen er bij moeten zijn, volgend jaar in Parijs, met meer mensen dan ooit tevoren – simpelweg laten zien hoe belangrijk we het vinden – en zonder maar een seconde te accepteren dat onze leiders straks een krul zetten onder déze getallen.
Recente reacties