“Dit is het antigif tegen fast fashion”

De mode-industrie is een van de meest vervuilende sectoren ter wereld. Kleding moet almaar sneller en goedkoper geproduceerd worden. Maar het kan ook anders: modeontwerper Joline Jolink werkt met duurzame materialen en zelfgeteeld vlas. Daar maakt ze linnen van. “Mijn eerste lapje voelt echt als mijn kindje.”

Al bijna 20 jaar werkt ze als modeontwerper, eerst deed ze dat op de traditionele manier, maar Joline Jolink worstelde steeds meer met het vastgeroeste modesysteem waar ze in werkte. “Het systeem en alles wat erin gebeurde paste niet bij me”, zegt ze. De oplossing? Als zelfstandige haar eigen pad gaan uitstippelen. Vanaf 2012 gooide ze het roer om. Nu is ze een grote naam in de duurzame modewereld, met een eigen collectie en een winkel in Rotterdam. “Ik zette mijn kompas op moeder aarde en ben anders gaan werken”, vertelt ze daarover. “Ik merkte dat ik daarin steeds zelf keuzes kan maken, ook als zo’n keuze afwijkt van wat gangbaar is.”

Waarom wilde je het graag anders gaan doen?

“Ik voel me verbonden met de natuur en het leven, logisch dat ik wil dat het daar beter mee gaat. In de mode, en met name bij fast fashion, zie je dat er alles aan gedaan wordt om zo snel en goedkoop mogelijk kleding te maken. Vervolgens geven slimme marketingtrucs mensen het idee dat ze iets moeten willen of nodig hebben. De focus ligt volledig op economische winst. De ecologische en sociale impact wordt bewust vergeten. Er wordt veel misbruik gemaakt van natuur, mensen en dieren. Mode verrijkt op die manier een kleine groep mensen die geen gevoel bij het ambacht hebben en enkel geld willen verdienen. Daarbij worden veel grondstoffen op basis van aardolie gebruikt, zoals polyester, die niet opgenomen kunnen worden door de bodem. Daardoor belanden er uiteindelijk stapels kleding op afvalhopen of drijvend in zee.”

Welke keuzes maak je om duurzaam te werken?

“Ik wil ervoor zorgen dat die berg kledingoverschot niet groter wordt, en dat er niks of niemand uitgebuit wordt voor mijn ontwerpen. Ik gebruik daarom bio-katoen, gerecyclede materialen en restpartijen van andere merken die anders weggegooid worden. En ik werk met Europese, eerlijk betalende ateliers. Van mijn eigen collectie maak ik bewust een beperkte oplage. Daarnaast heb ik in mijn winkel, naast mijn reguliere collectie, ook een tweedehands collectie. Ik doe niet aan uitverkoop, ik ontwerp kwalitatieve, tijdloze mode die haar waarde behoudt. Ik focus op het idee dat wanneer mensen voor deze kleding kiezen, ze er ook zorg voor willen dragen en de stukken uiteindelijk aan iemand willen doorgeven.”

“Als modeontwerper heb je een taak om een alternatief voor de industrie te verbeelden”

Het bleef niet bij deze duurzame keuzes. Tijdens de coronapandemie gooide Joline het roer nog verder om. “Ik had mijn eigen webshop en winkel in Rotterdam al opgezet volgens mijn eigen waarden. Maar de winkel moest toen dicht. Mijn man en ik dachten dat het bedrijf het niet zou overleven.”

Dat bleek een mooi moment om samen nog eens goed te kijken naar wat ze diep van binnen wilden. “Ik ontdekte dat ik nog veel meer in verbinding wil staan met de materialen die ik gebruik en met de grondstoffen waar ze van gemaakt worden.”

Je wilde ze zelf verbouwen?

“Ja, we zijn verhuisd naar een boerderij in Welsum, een dorpje aan de IJssel, in Overijssel. De winkel, webshop en collectie zijn blijven bestaan. Met de winkel kwam het, dankzij onze trouwe klanten, gelukkig weer goed. Maar de wens om een stap verder te gaan en zelf grondstoffen te gaan verbouwen, bleef bestaan. Op de boerderij ben ik vlas gaan zaaien. Daarvan kun je linnen maken, en dat kun je weer gebruiken voor kleding.”

In 2024 zaaide Joline een experimenteel vlasveld in van 40 vierkante meter waar ongeveer 4 kilo vlasvezel vanaf kwam. Om van die vezels kleding te maken, moet je ze eerst spinnen tot draad. Daarna kan je met die draad ongeveer 10 meter stof weven. Op dit moment wordt die gesponnen, met de hand. Dat is, ondanks de hulp van vrijwilligers, een tijdrovende klus. De eerste weeftests zijn gedaan. De volgende stap: een kledingstuk ervan maken.

Daarnaast lopen er andere experimenten op de boerderij. Joline: “Ik heb ook wede geteeld, daarmee heb ik een trui in mijn collectie op een natuurlijke manier blauw kunnen verven. Door op die manier de basis voor je stoffen in elke stap van het productieproces zelf in handen te hebben, voel je je er als ontwerper mee verbonden. Dat werkt door in het uiteindelijke ontwerp. Ik deel de verhalen van lokale grondstoffen en makers, waardoor ik hoop dat de drager meer waardering voor het kledingstuk zal krijgen.”

“Insecten hebben kunnen leven van de vlasbloemen”

Zo zette Joline de stap van duurzaam naar regeneratief werken. “Ik voel dat je als modeontwerper een taak hebt om een alternatief voor de industrie te verbeelden. Dat je dingen kunt veranderen en dat dat nodig is. Er alleen voor zorgen dat je kleding minder slecht is, is niet meer genoeg. Ik wil dat mijn kleding goed doet en zelf iets bijdraagt aan de wereld. Nu hebben insecten kunnen leven van de vlasbloemen en is de bodemkwaliteit verbeterd door de diepe wortels van het gewas.”

En hoe is het voor jou als ontwerper, zo’n nieuw werkproces?

“Het verbouwen van vlas ging verbazingwekkend makkelijk. De natuur weet wat ze doet en binnen 4 maanden konden we ineens gaan oogsten. Van tevoren dacht ik dat het boeren de grootste uitdaging zou zijn, maar met veel hulp en tips ging dat hartstikke goed. Het verwerken van vlas tot linnen is fysiek wel erg uitdagend en tijdrovend. Het is een ambachtelijk proces dat veel stappen kent: van het roten (een gecontroleerd rottingsproces waarbij de stengels worden blootgesteld aan vocht, zodat de linnenvezels makkelijker loslaten – red.) en breken van de stengels tot het ­hekelen van de vezels en uiteindelijk het spinnen en weven. Alles gebeurt met de hand of met eenvoudige middelen. Daar kies ik voor, ik wil alles zelf doorvoelen. Je kunt niets forceren of versnellen, dat maakt het zo anders dan het industriële tempo van de modewereld.”

Dat lijkt me wennen.

“Door dit proces ben ik me bewust geworden van hoe erg ik gewend ben dat alles heel snel gaat. Vroeger zat men maanden te spinnen om aan linnen te komen. Het linnengoed was van grote waarde, zowel economisch als emotioneel. Ik heb nu een eerste lapje gemaakt van mijn eigen linnen en het voelt echt als mijn kindje. Daarmee is dit productieproces het antigif tegen fast fashion.”

Je krijgt dan een heel ander soort product. Hoe zie je dat in de toekomst voor je?

“De eerste kledingstukken van eigen linnen laten nog even op zich wachten, er moet eerst nog veel onderzocht en geëxperimenteerd worden. Maar ik ben niet alleen bezig met productie, ik wil vooral graag het verhaal vertellen: van zaadje tot kledingstuk. Ik wil het proces laten zien, de mogelijkheden verkennen en vooral het gesprek aangaan. Ik zie voor me hoe klanten zelf zouden kunnen helpen in het maakproces, bijvoorbeeld op de boerderij tijdens het oogsten of bij het spinnen. Dan kan ik ze vertellen over de bron van kleding. Want als je het verhaal kent, ga je er anders mee om.”