Een lastig aspect van radioactiviteit: het is nogal ‘duurzaam’. Daarover gaat de documentaire Into Eternity.
Radioactiviteit: je voelt het niet, je ruikt het niet, je ziet het niet. Hierdoor kon de meltdown in Tsjernobyl dagenlang stil worden gehouden en staan er 25 jaar later, als een nieuwe kernramp dreigt, stralingsmeters in de straten van Japan. Een ander lastig aspect van radioactiviteit: het is nogal ‘duurzaam’.
Al deze nare kenmerken komen aan bod in de ontwrichtende documentaire Into Eternity. Hierin richt regisseur Michael Madsen zich tot ongenode gasten van het tegen die tijd hermetisch afgesloten Onkalo. Slechts verlicht door een brandende lucifer spreekt hij hen toe: “Je had hier niet moeten komen, ga terug, het is gevaarlijk!”. Ook Madsen staat in Onkalo, een enorm depot in een Fins rotsmassief. Nu is het nog leeg, maar in 2100 wordt nationaal nucleair afval daar, heel diep onder de grond, opgeslagen. Uit interviews met verschillende verantwoordelijken blijkt dat het de bedoeling is dat er geen onderhoud aan wordt gepleegd. Passieve, permanente opslag dus. Honderdduizend jaar lang moet de plek volledig onaangetast blijven – daarna pas is het er weer veilig.
Met vervreemdende, af en toe licht vertraagde beelden toont Madsen hoe nucleair afval op dit moment wordt opgeslagen: onder water en voortdurende monitoring van in steriel wit geklede werknemers. De reden om tot ondergrondse opslag over te gaan is de instabiliteit van de bovenwereld met zijn aardbevingen, overstromingen en oorlogen. Maar ook Onkalo worstelt met een belangrijke onzekere factor: de mens zelf. Want komt er niet een moment waarop het bestaan van Onkalo vergeten is en iemand dat per ongeluk op het spoor komt? En wat als archeologen zich vervolgens voor dat mysterieuze ondergrondse tunnelstelsel gaan interesseren?
Met gestileerde beelden van de werkzaamheden van in beschermende pakken geklede arbeiders – ze boren in muren vol getallen en tekens, eentje houdt een bewust niet ondertiteld betoog – roept Madsen een ongemakkelijke sfeer op. Ook de geïnterviewden geven toe: er is geen enkele garantie dat toekomstige inwoners het gevaar van de plek inzien. Wellicht snappen ze ons tekensysteem niet, of hebben ze geen geigertellers op zak. Dan is er nog de waarde van het kernafval, dat vol koper, plutonium en uranium zit. De worsteling van de betrokkenen met Madsens vragen spreekt boekdelen; de finale oplossing voor het kernafvalprobleem is, ook in hun ogen, nog niet gevonden.
Onder de titel Tsjernobyl, 25 jaar later vertoont Holland Doc 24 naast Into Eternity ondere andere ook Tsjernobyl 4ever, over de medische en sociale gevolgen van de ramp, en RAS Nucléaire, Rien à Signaler, met verontrustende getuigenissen van werknemers van kerncentrales.
Geef een antwoord