Thomas van Slobbe leest: De Tovenaar en de Profeet door Charles C. Mann

De toekomst is niet meer wat die geweest is, zegt men wel. Het loopt altijd anders dan je denkt, en als je alles van tevoren weet, ben je voor een dubbeltje de wereld rond. Dat maakt het leven leuk.

Het is ook lastig, als je rekening wilt houden met de kansen voor toekomstige generaties. Je vraagt je af hoe de wereld er over pakweg dertig, veertig jaar uit zal zien. En je hebt, in alle eerlijkheid, geen flauw idee.

Je stuit al snel op hele reeksen van scenario’s, van kansen en dreigingen, met daaronder vaak twee visies die zich niet of nauwelijks laten verenigen. Aan de ene kant: het geloof in technologie, in innovatie, dominantie en vooruitgang. Aan de andere kant een meer ecologische visie met aandacht voor besparing en terughoudendheid, voor natuurlijke diversiteit en evenwicht.

De journalist Charles Mann heeft zich hierin verdiept. In zijn vuistdikke boek De Tovenaar en de Profeet richt hij zich op het onderscheid tussen de techno-optimisten en de ecologen. Hij bespreekt de grote vraagstukken van deze tijd – overbevolking, voedsel, water, energie en klimaatverandering – vanuit hun concurrerende ideeën. Keer op keer stuit hij zo op de vraag of we moeten vernieuwen of besparen. Voorwaarts of een pas op de plaats. Groeien of bedaren.

‘Wie heeft er gelijk? Wat is beter, een leven met je voeten op de grond, of een leven op grote hoogte, hoe gewaagd ook? Besparen of productie opvoeren? Geen vraag telt zwaarder voor onze overvolle wereld. Of ze willen of niet, onze kinderen zullen daar een antwoord op moeten geven.’

Mann heeft hier geen eenduidig antwoord op – ‘Onder beide visies gaat een fundamenteel verschil van mening schuil over wat een goed leven is.’ – maar dat wil niet zeggen dat hij zich vrijblijvend opstelt. Hij kiest voor een benadering die steeds op zoek is naar het beste van twee werelden.

Zoals ook minister Carola Schouten onlangs in de Volkskrant, onder verwijzing naar Mann’s boek, nadrukkelijk op zoek was naar een middenweg tussen ecologie en technologie in de landbouw. En zoals de hele klimaatdiscussie wordt bepaald door de inzet op matiging en op techniek.

Mann zet alles voor ons op een rijtje. Hij verliest zich daarbij niet in toekomstbeelden, maar beperkt zich nadrukkelijk tot ervaringen en inzichten uit het verleden. ‘Het is een boek over de toekomst dat afziet van voorspellingen.’

Een fascinerend, goed geschreven boek, waar je de winter wel mee doorkomt.