Energieakkoord: half vol glas

Het Energieakkoord is een compromis. Met het sluiten van een compromis is niks mis. Maar met gelamenteer bij de uitvoering van een compromis is wel wat mis. Dat schrijft Joris Wijnhoven, campagneleider klimaat en energie bij Greenpeace Nederland.

Toen de gezamenlijke natuur en milieuorganisaties in september 2013 het Energieakkoord voor duurzame groei ondertekenden, kwalificeerden we dat meteen als een compromis, een spreekwoordelijk halfvol glas. Natuurlijk was er na bijna een jaar onderhandelen opluchting dat er daadwerkelijk een akkoord lag, maar tegelijk beseften we ons dat het niet genoeg zou zijn om onze aarde te behoeden voor catastrofale klimaatverandering.
Tegelijkertijd maakten we nooit eerder zulke concrete afspraken over het bouwen van windmolens op land en op zee. En we werden het eens over een flinke ambitie op het gebied van energiebesparing, inclusief het commitment van bedrijven en overheden dat we meer zouden gaan doen als dat gaandeweg de rit nodig zou blijken.

Negen maanden later is het netje voor de eerste keer opgehaald. Honderden ambtenaren en lobbyisten van bedrijfsleven en ngo’s hebben duizenden uren besteed aan het uitwerken van de maatregelen van het akkoord. Dat leverde enkele nuttige doorbraken op (Tennet gaat een netwerk op zee aanleggen, er is een subsidieregeling van 400 miljoen om huurwoningen te isoleren), bij tijd en wijle flinke clashes en (helaas, helaas, maar niet geheel onverwacht) niet de voortgang die je jezelf wensen zou op een aantal dossiers.
Zo treuzelt de industrie met het besparen van energie, dreigt minister Kamp tijd te rekken bij het verstrekken van vergunningen voor de bouw van windmolens op zee, lenen er nauwelijks mensen geld om hun huis te isoleren en blijkt de zogenaamde postcoderoosregeling op basis waarvan mensen fiscaal voordeel krijgen bij het gezamenlijk opwekken van zonnestroom te ingewikkeld.

Is die dreigende vertraging verrassend? Nauwelijks, de werkelijkheid is weerbarstiger dan papier. Is het ernstig? Dat wel. Is het oplosbaar? Zeker, en dat zal ook moeten.
Wij zien dat zo: een compromis kan best verteerbaar zijn als er binnen de politieke en maatschappelijke context geen alternatief haalbaar is. Critici van het Energieakkkoord hebben in alle toonaarden gesteld dat het akkoord niet ambitieus genoeg was. Dat mag zo zijn, maar nooit eerder werd op zoveel terreinen zulke concrete afspraken gemaakt over de toename van de hoeveelheid schone energie (bijvoorbeeld 20 x zoveel windmolens op zee in tien jaar tijd) en energiebesparing als in dit akkoord. Je hoeft er niet enthousiast over te zijn, maar alles wat er in staat moet sowieso gebeuren. En wellicht meer.

Het tijdschema om een en ander te bereiken is krap. Nederland ligt ten opzichte van de landen om ons heen lichtjaren achter bij het opwekken van schone stroom. Bij het sluiten van het akkoord was al duidelijk dat echt alles mee moet zitten om in zo’n korte tijd zoveel te doen, want we komen van ver. Juist dan kun je geen vertraging gebruiken. Met het sluiten van een compromis is niks mis. Maar met gelamenteer bij de uitvoering van een compromis is wel wat mis. Een half vol glas kan best smaken, maar dan moet het wel leeggedronken worden.

Joris Wijnhoven is campagneleider klimaat en energie bij Greenpeace Nederland.